کد مطلب:48781 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:5

گنجینه پرسمان » قرآن

مراتبي كه براي انسان از ديدگاه قرآن وجود دارد را بيان كنيد. (چه انسانهاي خوب و چه انسانهاي بد).

هر انساني ـ چه خوب و نيكوكار و چه بد و گناه كار ـ داراي دو بعد ; يكي بعد جسماني و ديگري بُعد روحاني ميباشد. قرآن كريم دربارة وجود روح در انسان ميفرمايد: ثُمَّ سَوَّغهُ وَ نَفَخَ فِيهِ مِن رُّوحِهِي...; (سجده، 9) سپس آدم را نظام بخشيد و از روح خود در آن دميد.

آن چه حقيقت هر انساني را تشكيل ميدهد، بعد روحاني اوست، چون بعد جسماني داراي مرتبه و درجه نيست و زوالپذير است; بلكه انسان قائم به روح ميباشد; زيرا آنكه به سوي خداوند ميتواند حركت و سير كند، روح و نفس انسان است و عنصر اساسي در وجود انسان همان روح ميباشد. كه باعث بقأ انسانيت ميشود.(ر. ك: معارف قرآن، آية الله مصباح يزدي، ج 3 ـ 1، ص 449و450، انتشارات مؤسسه آموزشي و پژوهشي امام خميني;، قم.)

روح و نفس انسان اگر در جهت و راستاي الهي حركت كند ميتواند مراتب انساني را يكي پس از ديگري طي كند و به مرتبهاي برسد كه مقامش از فرشتگان نيز برتر و بالاتر شود و فرشتگان براي او و در برابرش سجده كنند، چنان كه قرآن كريم دربارة نفس مطمئنة انسان ميفرمايد: يَـََّأَيَّتُهَا النَّفْسُ الْمُطْمَغنَّةُ ; # ارْجِعِيَّ إِلَيَ رَبِّكِ رَاضِيَةً مَّرْضِيَّةً ; # فَادْخُلِي فِي عِبَـَدِي ; # وَ ادْخُلِي جَنَّتِي ;(فجر،27 ـ 30) تو اي آدم آرام يافته، به سوي پروردگارت باز گرد و در حالي هم تو از او خشنودي و هم او از تو خشنود است. و در سلك بندگانم داخل شو. و در بهشتم وارد شو.(ر. ك: نمونه، آية الله مكارم شيرازي و ديگران، ج 26، ص 475ـ478، دار الكتب الاسلامية، تهران / الميزان، علامه طباطبايي;، ج 20، ص 285 ـ 287، جماعة المدرسين في الحوزه العلمية في قم المقدس.)

ولي اگر روح و نفس انسان در جهت حيواني حركت و دركات پست و شيطاني را بپيمايد، به جايي ميرسد كه حتي از مرتبه حيواني هم پستتر و پايينتر ميشود، چنان كه قرآن كريم ميفرمايد: وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِّنَ الْجِنِّ وَالإِْ نسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لآ يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لآ يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ ءَاذَانٌ لآ يَسْمَعُونَ بِهَآ أُوْلَغكَ كَالأَْ نْعَـَمِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُوْلَغكَ هُمُ الْغَـَفِلُونَ ;(اعراف، 179) به يقيين گروه بسياري از جن و انس را براي دوزخ آفريديم; آنها دلها (عقلها) يي دارند كه با آن (انديشه نميكنند، و) نميفهمند ; و چشماني كه با آن نميبينند ; و گوش هايي كه با آن نميشنوند ; آنها همچون چهار پايانند ; بلكه گمراهتر! اينان همان غافلانند.(ر. ك: الميزان، همان، ج 8، ص 334 ـ 337.)

بنابراين، انسان، اگر در راستا و جهت الهي حركت كنند مراتب انسانيت و مقامهاي كمال را طي ميكنند و اگر در جهت شيطان و حيواني سير نمايند به دركات پست سقوط ميكنند با توجه به وسعت قلمرو سقوط صعود انسان بيان تفصيلي مراتب انسان در اين مقال امكانپذير نيست.(مراحل اخلاق در قرآن، آية الله جوادي آملي، مركز نشر اسرأ قم.)